تحلیل جامعه شناختی انتخابات میاندوره ای دهمین دوره مجلس شورای اسلامی در غرب هرمزگان به قلم دکتر عبدالحمید دلشاد

به گزارش پایگاه خبری بستک نیوز، دکتر عبدالحمید دلشاد مدرس دانشگاه و فعال سیاسی غرب استان هرمزگان با ارسال یادداشتی به تحلیل تحلیل جامعه شناختی انتخابات میاندوره ای دهمین دوره مجلس شورای اسلامی در غرب هرمزگان پرداخته است.

به گزارش پایگاه خبری بستک نیوز، دکتر عبدالحمید دلشاد مدرس دانشگاه و فعال سیاسی غرب استان هرمزگان با ارسال یادداشتی به تحلیل تحلیل جامعه شناختی انتخابات میاندوره ای دهمین دوره مجلس شورای اسلامی در غرب هرمزگان پرداخته است.

متن یادداشت به شرح زیر است:

انتخابات میاندوره ای دهمین دوره مجلس شورای اسلامی در غرب هرمزگان با شکوه زیادی برگزار شد. در این دوره بیش از ۷۶ درصد به پای صندوق های رای رفتند و در نهایت از بین ۷ کاندیدا تائید صلاحیت شده و مانده تا روز رای گیری، آقای ناصر شریفی، برای اولین بار با حضور سه دوره کاندیداتوری، بدون رقابت مستقیم با نماینده های ادوار گذشته به عنوان نماینده شهرستانهای بندرلنگه، بستک، پارسیان و کیش راهی بهارستان شد. البته مساله تحلیل انتخاباتی مردم یا یک منطقه جغرافیایی به عنوان یک رفتار سیاسی توجه اندیشمندان مختلف علوم سیاسی، جامعه شناسی و علوم مدیریت را به خود جلب کرده است و در مشارکت سیاسی مساله این است که چه عواملی مردم را به شرکت در انتخابات برمی انگیزاند؟ اما دربحث رفتارشناختی رای دهندگان، پرسش این است که چه عواملی باعث می‌شود، رای دهندگان به این تصمیم برسند که به حزب یا شخص خاصی رای دهند؟

از دیدگاه الگوی جامعه شناختی پل لازارسفلد جامعه شناس معرف دانشگاه کلمبیا، رای دهندگان دارای گرایش های ثابتی هستند که ریشه در محیط خانوادگی، زندگی شغلی و محیط فرهنگی دارد. از دیدگاه دیگر، رفتار رای دهندگان به ویژگی های فردی و انگیزه های شخصی و یا القای وابستگی جزبی از خانواده به فرزندان دارد. در یک جمع بندی مهمترین عوامل بر رفتار انتخاباتی می‌توان به حوزه جغرافیائی سکونت، عضویت در گروههای اجتماعی، عضویت در گروههای قومی، وابستگی های حزبی، خانواده و ویژگی های روانی و شخصی فرد و تبلیغات و نقش وسایل ارتباط جمعی بر شمرد.

این انتخابات از بعضی جهات ویژگی های مهمی داشت که در اینجا به تحلیل برخی از آنها می‌پردازیم:

نقش بومی بودن کاندیدا در انتخابات

در جوامعی که فرآیند توسعه سیاسی کندتر انجام پذیرد، در جریان انتخابات یکی از شاخصهای مورد قبول مردم، بومی بودن کاندیدا است، اگرچه در جوامع دمکراتیک انتخابات صحنه رقابت سیاسی احزاب جهت کسب قدرت است و پیروزی یک حزب بشمار میرود نه پیروزی اشخاص. در انتخابات غرب هرمزگان با توجه به حضور ۷ نفر کاندیدای مانده تا روز رای گیری، ۴ نفر غیر بومی و با میزان آرای ۲۳٫۵ درصد نشان از این است که توانائی فردی، سوابق اجرائی و نیز حضور در منطقه فارغ از بومی بودن، می‌تواند تا حدودی شانس رای آوری را در حوزه انتخابیه غرب هرمزگان را بالا ببرد.

رقابت سالم در نبود نماینده های ادوار گذشته

با توجه به دو نوع تبلیغات محسوس (شامل پخش پوستر و تبلیغات و…) و غیر محسوس (شامل زیر سئوال بردن عملکرد نمایندگان قبلی …) در این دوره با توجه به عدم کاندیداتوری و تاثیر مستقیم نماینده های ادوار گذشته، تبلیغات بیشتر از نوع تبلیغات محسوس شامل پوستر، سخنرانی، شبکه های اجتماعی، حزب سیاسی، جلب و جذب آرای عمومی در محلات، مدارس، دانشگاهها، داشتن قدرت بیان جهت سخنرانی و … بود.

معیشت، محرومیت و نیازهای مردم

مردم غرب هرمزگان اگر چه در این دوره کمتر وعده های پوپولیستی گرفتند ولی نسبت به سایر دوره های انتخاباتی به عدالت اجتماعی توزیعی و شعار محرومیت زدائی و مطالبه گری محلی و روستائی نیز توجه و اهتمام جدی داشتند.

تاثیر شهر بر روستا یا بالعکس

همیشه سوال روستائیان به اینکه در شهر چه خبر است، میزان و تمایلات خودشان را به سمت کاندیدی معطوف می‌کنند که اقبال و رای آوری کاندیدا به آن سوء تقویت می‌شود؟ در این خصوص وعده های اولیه مردم در ملاقات با کاندیدا با میزان رای آوری از صندوق روستائیان غیر قابل پیش بینی است. در این صورت تاثیر حضور مردم شهرهای بزرگ در انتخابات بر روی آرای روستائیان قابل تامل است.

سایه ابطال انتخابات گذشته

با توجه به میان دوره ای بودن انتخابات در غرب هرمزگان، اگرچه شانس کاندیدا جدید برای حضور در صحنه سیاسی کم نبود ولی قابل پیش بینی بود که بومیانی که ارتباطات اجتماعی قوی تر و در دوره قبل شرکت کرده اند، شانس بیشتری در این انتخابات برای جذب رای را دارند.

از طرفی سایه ابطال انتخابات گذشته اگرچه از نگاه دیگران انتظار می‌رفت بر همین اساس ورق به خورد ولی با نگاه جامعه شناختی قابل درک بود که در غرب هرمزگان متفاوت از دوره های گذشته خواهد بود و با توجه به بودجه بندی آرای مواخوذه در نهایت رای به صندوقی رفت که فعالیت و ارتباطات مردمی بیشتری نسبت به سایر رقبا داشت.

حضور تصمیم سازان خارج از محیط اجتماعی

در هر انتخاباتی، گروه هایی در پشت صحنه یا در سایه، سعی در تاثیر گذاری مستقیم بر رای مردم برای رسیدن به اهداف شخصی و یا منافع گروهی خود دارند، این انتخابات نیز از جهاتی از این تاثیر بی نصیب نبود ولی روشنگری اساتید دانشگاهی و خبرگان محلی در شهرستانهای غرب هرمزگان، پرده از زوایای پنهان جلسات به ظاهر اجماع گروهی انحصار طلب، کاسبکار و پیمانکار و ریشه دار در ادوار گذشته را برداشته و روشنگری نمودند و در نهایت مردم صرفا براساس توانمندی فردی کاندیدا، فارغ از جناح های جعلی سیاسی بطور مستقل به پای صندوق های رای بروند و کاندیدا اصلح خود را به عنوان منتخب مردم غرب هرمزگان برگزینند.

جناح سیاسی و یا انتخاب مستقل

نتایج آرای انتخاباتی نشان می‌دهد که چهار کاندیدا از حزب اصولگرا و یا دیگر احزاب جمعا با ۲۳٫۵ درصد آرا، ۲ کاندیدا از اصلاح طلبان که ۲۷ درصد و ۱۵ درصد آرای ماخوذه را در برداشت (البته علیرغم اینکه در فضای مجازی، برای رای آوری از سبد رای این حزب سیاسی تبلیغ شده بود، ولی بطور رسمی اصلاح طلبان بر سر یک کاندیدا به توافق نرسیده بودند) و یک کاندیدا مستقل و منتخب مردم که ۳۳ درصد آرای مواخوذه را توانست جذب نماید. با توجه به انتخابات گذشته که بین دو کاندید از دو جناح حزبی منجر به ابطال انتخابات گردید، نشان می‌دهد که مردم غرب هرمزگان در صورت ناچاری در رسیدن به یک انتخاب براساس توانائی های فردی، به انتخاب از گزینه حزب سیاسی و در صورت بروز صلاحیت و توانمندی فردی و شجاعت در کاندیدا به سراغ کاندیدای توانمند فارغ از حزب سیاسی خواهند رفت که در این انتخابات در رای آوری نفر سوم می‌توان به عملکرد کاری و شغلی فرد، این مفهوم را برجسته تر به نمایش گذاشت.

چهره های سیاسی و مذهبی

حضور چهره های سیاسی و مذهبی در انتخابات غرب هرمزگان نسبتا تاثیر مستقیم بر نتایج انتخابات های گذشته داشته است، در این انتخابات علیرغم اینکه چهره هایی نظیر دو منتخب مردم و جناح سیاسی و مذهبی بطور معنی دار حضور چشمگیری در صحنه سیاسی داشتند ولی در این انتخابات عدم توجه به بدنه اجتماعی رای آوری، چهره های سیاسی و مذهبی بر اساس برآورد های میزان رای، کلافه و غافلگیرکرد.

جوان گرائی در انتخاب اصلح

باتوجه به جمعیت کثیری از پایگاه رای آوری در میان جوانان تا سنین ۳۰ سال است، کاندیدایی که ارتباطات عمومی قوی با این گروه سنی به لحاظ مشکلات و نیازهای این افراد رابطه معنی داری پیدا نماید، از شانس رای آوری بیشتر از بدنه این پایگاه برخوردار است. در این انتخابات، منتخب مردم غرب هرمزگان به نسبت سایر کاندیدا، از توانائی بی بدیلی برخوردار بود.

بازگشت وفاق محلی

با توجه به ابطال انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی در غرب هرمزگان، سرمایه اجتماعی نظیر، اعتماد اجتماعی، مشارکت، تعهد اجتماعی اگرچه مترصد کاهش در میزان مشارکت مردم داشت ولی با گشایش فضای سیاسی از جمله تبلیغات از طریق شبکه های مجازی و حتی خارج از زمان تبلیغات و … باعث شد، رقابت سالم تری بویژه برای کاندیدائی که برای اولین بار در این صحنه سیاسی حضور پیدا کرده بودند، قابل تامل بود و در نتیجه در این دوره از انتخابات، نقش مجریان اعم از هیات اجرائی، هیات نظارت شورای نگهبان و دستگاههای نظارتی بسیار حائز اهمیت بود.

نتیجه گیری و تفسیر

شرکت مردم در انتخابات تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد و در هر برهه ای نوع خاصی از رفتار را ایجادمی کند که به آن رفتار انتخاباتی گویند. در نوع رفتار انتخاباتی مردم نیز عوامل زیادی موثرند، از ویژگیهای درونی و شخصیتی جامعه گرفته تا فضای کلی حاکم بر کشور همه در نوع این رفتار موثرند. هم چنین تجربه ناموفق در نهادهایی چون احزاب در شکل دهی به رفتار انتخاباتی مردم موجب کاهش مشارکت سیاسی مردم شده و در رفتار رای دهی مردم تأثیر گذار بودند. گاه نیز این رفتار در غیاب نهادهای سیاسی عناصر دیگری در مشارکت سیاسی و اعتقاد به پیش بینی ناپذیری بروز آن در زمان انتخابات نوعی شگفتی را در اذهان پدید می‌آورد. بنابراین در مطالعه رفتار انتخاباتی مردم باید به مطالعه رفتار انتخاباتی به همه متغییرهای موثر از جمله تفاوتهای جغرافیایی، فرهنگی، اقتصادی، مذهبی و … توجه شود.

در ذیل ۲ نمودار و ۱ شکل مربوط به انتخابات ادوار گذشته و نیز انتخابات کنونی میاندوه ای غرب هرمزگان ارائه گردیده است.

توجه: ۱- آرای شهرستان بندرلنگه با احتساب بخش کیش برآورد شده است و بخش کیش یکبار بصورت جداگانه نیز ترسیم گردیده است. ۲- در انتخابات میاندوره ای دهمین دوره مجلس شورای اسلامی غرب هرمزگان، ۷ نفر از کاندیدا تا روز رای گیری ماندند که آرای آقایان علی اکبر ارجمند منش، حسن موسایی و علی اکبر نصرالهی در دسترس نبود.

لینک درج خبر در خبرگزاری یستک نیوز

اینفوگرافی انتخابات دوره دهم غرب هرمزگان

اینفوگرافی بودجه بندی رای انتخاب دوره دهم به تفکیک شهرستان و کاندیدا

حوزه انتخابیه انتخابات غرب هرمزگان